germaanske leauwen
magie
Magie is it besykjen fan minsken om it bovennatuerlike tsjinstber te meitsjen. It fynt in soad neist religy pleats. it giet om de 'geasteshâlding' en de praktiken dêrmei't de boppenatuerlike krachten yn wurking stelt wurde moasten. Odin wurdt de master fan 'e magy, de machtichste keunst, neamd. Dêrtroch koe er it lot fan 'e minsken, en de gefaren fan 'e takomst. En ek hoe men dea, ûngelok of sykte feroarsaakje koe by in minsk en kracht en ferstân by de iene minsk fuorthelje en de oar minsk jaan koe. Mar mei dizze wiisheid wie sa 'n grutte skande ferbûn dat de manlju fûnen dat se it net sels beoefenje koene. Dêrom learden se de toverkeunst oan prysteressen. magy wie in frouljussaak: sjenneressen en tovenaressen. De namme 'tovener' wie in mislediging.
Twa foarmen: Wite magy: Weissagen. En swarte magy: beoefenje fan skealike magy.
Wite magy: takomstfoarspelle troch sjenneressen, fruchtbaarheids- en wettermagy (ek yn runemagy), sûnensmagy (toverspreuken en amulettten)
Swarte magy: leafdestovenarij (meast skandelik, liedt byg. ta ferbanning > Odin), it krassen (einritzen) fan runen yn hout (runen wiene net sa sear bedoeld om te skriuwen, mear om begryp/berjocht te fersterkjen), nidstüng of tréníd (houtstangen mei minsklike gesichten dy 't minsken belachtelijk makken, sawol ferflokking as bespotting of stokken mei hynderskedels dy 't mei (magyske) runen bekrast binne, wurket ek ôfskrikwekkend)
Freyja > Seidr van Wanen nei Asen brocht.
Simek, 1984, s. 246-247
dea en fierderlibjen (Tod und Weiterleben)
deadetoverij(nekromantie)
Deadentovernarij is in foarm fan magy dy ’t net in soad foarkomt. Neamt wurdt: it ‘bûtensitten’ (útiseta) om trolllen en deaden te beswarren.
Yn ‘e Edda wurde deaden ta libben wekt om ynformaasje, dat wat dy deade persoan wit, te krijen. Byg. Svipdagr erweckt syn deade mem om achter toverspreuken te kommen. Odin rydt nei Hel om in sjenneres ta libben te wekken om sa achter it lot fan Balder te kommen. De reuzin Hartgrepa bringt in deade ta praten troch him in runenstokje mei toverspreuken ûnder de tonge te lizzen. Toverspreuken lykje needsaaklik om de deaden wekker te krijen.
Simek, 1984, s. 417
deadenryk
Meardere mooglikheden: Deaden befine har yn it grêf, dêr’t se ek as ‘Wiedergänger’ op ‘e nij ûnder de minsken optrede kin.
Deaden komme yn Hel, wêr’t de deaden binne dy’t troch sykte of âlderdom stoarn binne.
Deaden komme yn it Walhalla, dêr’t Odin de fallene krigers opnimt.
By Ägir en Ran by de seeboaiem? (Meeresgrund) in deadenryk foar ferdronkenen. Of yn in ûnbekind deaderyk foar seefarrers (dy ’t yn skipsgrêven lizze)
Simek, 1984, s. 417
deadenkultus
Kontakt dat libbenden hawwe mei deaden om troch ferearing en offer help en bystân te krijen. Germanen leauwe dat der kontakt is mei de deaden. Allinne Ahnenkult (voorouderverering?) en verering fan deade keningen. Byg. Offerje oan in foarst om in foarspoedich jier te krijen. Offers foar Alben kinne ek sjoen wurde as offers foar de sielen fan stoarne foarâlden, fergelykber mei de Disen, yn it gefal fan froulike foarâlden. (Yfm ferering fan memmen en matronenkultus)
Simek, 1984, s. 416
kultusobjekten
Aldste: stienkringen en schifssetzungen. Luren en Kultäxte. Skippen (yn grottekeningen). Brûnsfigueren, mooglik Adoranten of goaden. Kultwagen. Houten Phalgötter?. Drinkhoarns, Ketels, Brakteaten minder (as amulet), amuletten yn ‘e foarm fan de hammer fan Thor of lytse byldzjes fan Freyr of Thor.
Simek, 1984, s.
tieropfer
Rituele slachting en mienskiplik offermiel
Simek, 194, s. 413
minskeoffers
ragnarök
De Germaanske goaden leve krekt as minsken ... (opsykje)
It 'Endschicksal der Götter' ûntstiet troch fjouwer barrens: de Fimbulwinter (reuzenwinter of 'verheerender Winter', de wereldbrân troch Surtr, it fersinken fan 'e ierde yn 'e oseaan troch de Midgardslang en it ferdonkerjen fan 'e sinne troch Fenrir, de wolf. Oare natoerbarrens slute har oan: de ierde beeft, bergen stoarte yn, de Wereldbeam Ygdrassyl zittert, de brêge Bifrost stoart yn. De Goaden komme by elkoar foar oerlis, neidat se oanroppen binne mei Gjallarhorn troch Heimdal. De krachten fan 'e ûnderwrâld komme fan alle kanten en slute de goaden yn.
Sjoch fierder Simek, side 321
sakralkönigtum
kenningar (kenningen)
Een kenning is in poëtyske omskriuwing fan in begryp yn meardere wurden. Wurdt sawol yn ferhalen as un gedichten (skaldendichtung) brûkt. Kenningen fersleutelje de betsjutting fan in wurd bewust. Dêrom binne se sûnder kennis fan de mythe net op te lossen. Se sizze wat oer it nivo fan dichter en publyk en jouwe ynformaasje oer ûnbekende mythen.