materialen



kleur: wichtichste ferfstoffen dy't brûkt wurden


giel: wouw (fia Romeinen)
blau: wede (fia Romeinen)
read: meekrap (fia? iere midsieuwen?)

list fan planten dy 't brûkt wurden om te fervjen


rood(achtig) tot roze


bloedwortel [wortel] (Sanguinaria canadensis)
kleefkruid [wortel] (Galium aparine)
meekrap [wortelstok] (Rubia tinctorum)
ossetong [wortel] (Anchusa officinalis)
walstro, echt of geel [wortel] (Galium verum)
walstro, glad [wortel] (Galium mollugo)
zuring [wortel] (Rumex acetosa)

blauw(achtig) tot paars


beredruif [gedroogd blad + aluin] (Arctostaphylos uva-ursi)
vlier [bessen] (Sambucus nigra)
wede [blad] (Isatis tinctoria)

geel(achtig) tot oranje


agrimonie [bloeiende toppen] (Agrimonia eupatoria)
bingelkruid [plantentoppen] (Mercurialis perennis)
boerenwormkruid [bloeiende toppen] (Tanacetum vulgare)
coreopsis [bloemen] (Coreopsis tinctoria)
geelwortel [verpulverde wortel] (Curcuma domestica)
goudsbloem [lintbloempjes] (Calendula officinalis)
heermoes [steriele stengels, vers] (Equisetum arvense)
jeneverbes [verse bessen, geplet] (Juniperus communis)
klein hoefblad [gehele plant] (Tussilago farfara)
liguster [blad, jonge scheuten] (Ligustrum vulgare)
saffloer [bloemen] (Carthamus tinctorius)
smeerwortel [groene delen, vers] (Symphytum officinale)
struikheide [jonge topjes] (Calluna vulgaris)
ui [schillen] (Allium cepa)
verfbrem [bloiende toppen] (Genista tinctoria)
verfkamille [bloemen] (Anthemis tinctoria)
wouw [hele plant] (Reseda luteola)

groen(achtig)


adelaarsvaren [jonge scheuten] (Pteridium aquilinum)
brandnetel [gehele plant] (Urtica dioica)
liguster [rijpe bessen] (Ligustrum vulgare]
mansoor [wortel] (Asarum europaeum)
struikheide [verse takjes] (Calluna vulgaris)
vlier [blad] (Sambucus nigra)

bruin(achtig)


braam [jonge scheuten] (Rubus sp.)
jeneverbes [gedroogde bessen, geplet] (Juniperus communis)
walnoot [blad, groene dop en schil] (Juglans regia)

swart


beredruif [gedroogd blad + ijzer] (Arctostaphylos uva-ursi)
moerasspirea [wortel] (Filipendula ulmaria).
Voor een beschrijving van de planten, zie: http://www.wilde-planten.nl/

laken


Friezen soene bekend west ha om (de hannel yn) laken. Laken is in wollen stof, makke fan de wol fan skiep. (Ingelân wie in belangrike leveransier, hie de bêste wol)
Proses: skeare, kamme (kaardzje), (fervje), spinne, waskje, weve, (kaardzje), folje (check), spanne, 'skeare' (plúskes fuorthelje mei skjirre), (fervje) en klear!

glês/ruten


Ruten wiene oarspronklik bedoeld foar luchtsjen, net foar ljocht. Dêrfoar wie de doarspiepening. Yn earste in gat yn it dak, letter heech yn 'e muorre. De Romeinen brûkten glês foar it earst as finsterglês, al koest der net trochhinne sjen. Yn oare lannen slute men iepeningen yn muorren ôf mei bistehûden of gerdinen tsjin rein, snie en kjeld. Om net hielendal yn it donker te libjen waarden lytse iepeningen oanbrocht. Mocht der net genôch ljocht wêze, dan makke men mear ruten (men makke de iepeningen yn it gerdyn net grutter). Fandêr út ûntstie de (Romaanske) rútarsjitektuer. Doe 't meardere ferdjippingen boud wurden (fan de 13e ieu ôf) waarden ek de ruten grutter, byg. it krúsrútr.